Vanavond (zondag 27-9-2020) keek ik via YouTube een trending video van Zondag met Lubach. Normaal gesproken kijk ik dit gewoon op tv, maar vandaag even niet. Ik zat met muziek en een recensieboek op de bank. Nu sprak dit onderwerp uit Zondag met Lubach bijzonder aan en daarom ben ik gaan zitten om het onderstaande blog te schrijven. Namelijk, leesvaardigheid bij leerlingen, daar wil en kan ik best iets over vertellen.
In de uitzending van Zondag met Lubach werd aangegeven dat kinderen in Nederland nog nooit zo slecht hadden gelezen als nu. Met bijna 25% van de 15-jarigen die slecht leest is dit een gegeven. Maar hoe komt dit? Arjen Lubach focust hierbij op het begrijpend lezen. Een goed punt, maar ik zou graag meer het (niet) lezen van literatuur hierbij betrekken.
Toen ik jaren geleden voor de klas stond als docent Engels, toen was er beperkt ruimte voor het lezen van boeken. Er was zeker veel aandacht voor leesvaardigheid, en dit zat voornamelijk in de methode. Ik probeerde, zoals afgesproken met mijn vakgroep, de leerlingen uit 4 VMBO aan het lezen te krijgen. Ze moesten een vooraf door de docenten uitgekozen boek op hun niveau lezen. Ik had een meidenklas en die lieve meiden werden geconfronteerd met Gladiator en Saving Private Ryan. Op zich kan ik de verhalen wel waarderen, maar aansluiting bij de belevingswereld van 4 VMBO Zorg en Welzijn is er niet echt. De klas moest de boeken zelfstandig lezen om vervolgens hierover getoetst te worden. Het aantal boeken per jaar dat gelezen moest worden was twee.
Tijdens het leesuur nam ik ook eigen boeken mee om tijdens de les te lezen. Dit met het idee, goed voorbeeld doet goed volgen. Een van de titels die ik meenam was Harry Potter, een andere was het net uitgekomen boek 'The Fault in Our Stars'. Dit verhaal over twee terminale tieners die nog een laatste wens samen laten uitkomen is indringend en zeker geschikt voor tieners vanaf 14/15 jaar. Mijn leerlingen zagen dat ik met plezier zat te lezen en dat er emoties loskwamen door het boek (ja, bij sommige passages zal je het niet droog houden). Een van de meiden uit de klas, die slecht was in Engels, vroeg of ze het boek van mij mocht lenen als ik het uit had. Natuurlijk mocht dit, hoewel de teksten wel moeilijk waren. Het boek heb ik nooit meer terug gekregen. Het was namelijk alweer uitgeleend aan een volgende leerling uit de klas. Ze vonden het boek prachtig en gingen met mij in discussie over de betekenis van bepaalde scenes uit het boek en vroegen om uitleg van uitdrukkingen en woorden.
De leerlingen van die groep leerden mij een belangrijke les die ik nu bij Practicum Educatief Media nog steeds probeer uit te dragen: lezen mag leuk zijn. Dat begrijpend lezen een essentieel onderdeel van het begrip van teksten is, dat betwist ik niet. Echter, het lezen van een boek geeft zoveel meer...
Door het lezen van een boek ben je ongemerkt bezig met de opbouw van vocabulaire, zinsopbouw en verhaallijnen. Je leert hoofd- en bijzaken onderscheiden en neemt nieuwe informatie in je op die ervoor zorgt dat je een persoon wordt die zich beter kan inleven in anderen. Het is bewezen dat mensen die veel lezen creatiever zijn dan anderen en zich makkelijker concentreren.
Nu kom ik nog veel leraren tegen die mij vragen hoe ze kunnen controleren of een boek gelezen is. Hebben ze dan niet alleen de film gekeken? En waar kan ik een toets vinden? Er zijn vele leuke verwerkingsvormen beschikbaar om te kijken of een leerling een boek heeft gelezen (een paar leuke ideeën staan in een eerder blog). En je kunt natuurlijk altijd kiezen voor leuke nieuwe titels waarvan nog geen film beschikbaar is, dan weet je dat de leerling het boek wel moet lezen. Maar hoe zorg je er nou voor dat leerlingen lezen leuk gaan vinden.
Mijn allereerste stelregel is: zorg dat het boek aansluit bij de beleving van de lezer. Toen ik eindexamen deed mocht ik zelf kiezen welke boeken ik wilde lezen uit een lijst. Als ik zelf een leuker of interessanter boek had gevonden, dan mocht ik onderbouwen waarom ik die titel wilde lezen. Zo bestond mijn leeslijst voor Engels toen uit veel Daphne DuMaurier en Jane Austen. Twee schrijfsters die ik tot op de dag van vandaag kan waarderen. Op de school van mijn man werkten ze met een soortgelijk systeem. Hierdoor mocht hij Blauwe Maandagen van Arnon Grunberg (toen net verschenen) op de lijst zetten. Welke boeken vonden wij verschrikkelijk om te lezen? De boeken die ons werden opgedragen. Voor mijn man was dit Eline Vere en voor mij De Avonden en Twee Vrouwen. Alle drie boeken die niet pasten bij de belevingswereld van de lezer.
Daarnaast, het niveau van het boek maakt niet zoveel uit. Met veel plezier lees ik mijn dochter voor. Het boek van De Gorgels vind ik niet leuk om voor te lezen. Hoezo niet? Omdat het verhaal mij niet aanspreekt en ik het taalgebruik niet begrijp, of niet of wel... Dan vind ik Een Huis voor Harry veel leuker. Welk boek lees ik dus het minste voor? Je kan het al raden: De Gorgels. Het niveau van een boek is dus m.i. ondergeschikt aan de interesse en de leesbeleving. Wil een leerling uit 4 VMBO nog een echt kinderboek lezen? Laat het maar een keer gebeuren. Uiteindelijk gaat het erom dat de leerling met plezier leest.
Uit het filmpje van Arjen Lubach bleek ook dat in de afgelopen jaren er steeds minder aandacht is gekomen voor literatuur en steeds meer voor het technisch lezen. Dit vind ik erg jammer. Het lezen van literatuur is erg goed voor de ontwikkeling van de leesvaardigheid, taalvaardigheid en de persoon. Het lezen op school is steeds meer gericht op het behalen van het examen en niet zozeer meer op het verkrijgen van informatie uit teksten en boeken. Ooit heb ik een cursus mogen volgen over hoe leerlingen goed voorbereid konden worden op een eindexamen en daarin werden veel signaalwoorden en trucs meegegeven. Dit was makkelijk te doceren en ook goed te toetsen, maar of de leerlingen de taal beheersen? Dat vraag ik mij wel af.
Wat ik elk kind gun, is het lezen ervaren. Het lezen van enkele boeken die je wereld vergroten, een leraar die vol emotie een passage uit Bint voorleest, een papa en mama die regelmatig een verhaal voorlezen voor het slapen. Dat het lezen van boeken weer interessant is, dat je niet een influencer een zielloos verhaal ziet vertellen over een boek maar dat je zelf leert welke boeken bij je passen. Dat de leesvaardigheid beter wordt door het lezen van een goed boek. Dat je jezelf leert verliezen in een verhaal... En daar kunnen wij als leraar en ouder aan bijdragen!
Wil je advies voor jouw leerlingen of kind? Neem dan rustig contact met ons op! Wij zullen je graag helpen met het vinden van leuke titels!
Reacties
Een reactie posten